Małgorzata Majewska
SP Przydworzyce

"Charakterystyka niektórych zaburzeń psychoruchowego rozwoju dziecka i ich konsekwencja w powstawaniu niepowodzeń szkolnych"

Przedstawiony opis objawów zaburzeń psychoruchowego rozwoju dziecka ma charakter orientacyjny i uproszczony. Dotyczy jedynie niektórych funkcji poznawczych /zaburzenia percepcji wzrokowej, słuchowej, orientacji przestrzennej, rozwoju ruchowego i zaburzeń procesu lateralizacji/.

"Charakterystyka..."  obejmuje objawy, które można zaobserwować w pewnych rodzajach pracy szkolnej. Należy wziąć pod uwagę, że omawiane wycinkowe zaburzenia rozwoju mogą mieć różny stopień nasilenia, nie wszystkie więc będą charakteryzowały interesujące nas dziecko. Mogą też występować w zakresie jednej funkcji /np.: słuchowej, czy wzrokowej itp./ lub być łączone.

Trudności w odpoznawaniu przedmiotów na obrazkach i rozumieniu przedstawionej treści. W związku z tym ubogi opis obrazka, zaobserwowanie małej liczby szczegółów.

Trudności w odwzorowywaniu prostych figur geometrycznych /koło, kwadrat, trójkąt, romb, itp./. Czasami rysunki "ubogie".

Trudności w zapamiętywaniu kształtu liter. Mylenie liter o podobnych kształtach graficznych /a-c, m-n, l-t, s-c/, różniących się położeniem /n-u, p-g, b-d, itp/, zapominanie w pisaniu o drobnych elementach znaków pisarskich /kreseczki, "ogonki" - ą-ę/.Trudności wzrokowego zapamiętywaniu ortogramu: częste błędy ortograficzne. Opuszczanie liter lub cząstek wyrazów, słaba pamięć wzrokowa. Objawy te uwidaczniają się kłopotami w: przepisywaniu, pisaniu z pamięci lub ze słuchu.

Mylenie liter o podobnym wyglądzie /p-g, h-k, itp/. Odpoznawanie napisów po cechach przypadkowych /obrazki/.Trudności w odpoznawaniu liter oraz we wzrokowym wyróżnieniu większej całości /sylaby czy wyrazu/ przez to czytanie nierytmiczne.

Trudności wytwarzania jasnych wyobrażeń związanych z czytanym tekstem. Koncentracja na technicznej stronie czytania utrudnia rozumienie przeczytanej treści.

Trudności w geografii, geometrii, pomyłki w zadaniach arytmetycznych /błędne przepisywanie formuł matematycznych/, trudności w nauce języków obcych /nowe znaki pisarskie/.

Trudności w rozumieniu  sytuacji przedstawionej na obrazku, w wypowiadaniu się na temat usytuowania przedmiotu, określenia wzajemnego położenia przedmiotów, trudności w przyswajaniu pojęć /i operowaniu nimi/ w zakresie stosunków przestrzennych: na bok, na ukos, prawo, lewo, na prawo od ...itd./. Pojęcia i definicje mogą być niewłaściwie stosowane z powodu ich niewłaściwego  zrozumienia.

Zakłócenie stosunków przestrzennych oraz proporcji elementów w rysowaniu, trudności w rozplanowaniu - rysunki chaotyczne.

Mylenie znaków graficznych różniących się od siebie jedynie położeniem /n-u, b-p, d-g, 8-3, itp./.Źle wypadają wszelkie tabelki, zapisy w słupkach, itp.

Przestawianie liter oraz całych cząstek wyrazowych wskutek mylenia kierunków, opuszczanie liter lub sylab, zmiana ich kolejności, "przeskakiwanie" linijek druku przy czytaniu.

Trudności w zrozumieniu treści zawierającej pojęcia z zakresu stosunków przestrzenno-czasowych oraz struktur gramatyczno-logicznych.

Trudności w nauce geografii /wzrokowe ujmowanie stosunków przestrzennych na mapie-orientacja w stronach świata, itp./,w geometrii /mylenie pojęć, które są przyswajane werbalnie, trudności w rozumowaniu i rozwiązywaniu zadań/, trudności w czynnościach manualnych - brak umiejętności zaplanowania.

Trudności w wypowiadaniu się, mały zasób słów, agramatyzmy. Częste wady wymowy. Przekręcanie wymowy mało znanych wyrazów. Niekiedy kłopoty w wypowiedziach wynikających z trudności w rozumowaniu, wnioskowaniu i uogólnianiu na materiale werbalnym.

-------------------------------------

Szczególnie nasilone trudności w pisaniu ze słuchu, wynikające z niemożności dokonywania prawidłowej analizy słuchowej dyktowanych wyrazów, zdań. Zniekształcenie pisowni, niekiedy wyrazy nie dają się odczytać. Szczególne trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami, dwuznakami, głoskami tracącymi dźwięczność, w różnicowaniu pisowni "i"-"j", odróżnienie samogłosek nosowych ą, ę od om, on. Wadliwe wyodrębnianie zdań, opuszczanie końcówek liter, łączenie przyimków z  rzeczownikami, np.: "wdomu", "nastole". Trudności w pisaniu wyrazów nieznanych. Długo utrzymuje się przepisywanie "po kawałku", bez dyktowania sobie. Mylenie kolejności wyrazów w zapisie. Wolne tempo pisania. W pisaniu ujawniają się często już przezwyciężone wady wymowy.

Trudności w zestawianiu dźwięków w całość - ciągłe literowanie, trudności w modulowaniu głosu zgodnie ze znakami przestankowymi. Liczne błędy w czytaniu - zmiany, opuszczanie głosek, mylenie wyrazów zbliżonych artykulacyjnie.

Trudności w rozumieniu przeczytanej treści wynikające z niedokładnego rozumienia określeń słownych, mylenie znaczenia wyrazów o podobnym brzmieniu.

Ogromna trudność w nauce języków obcych. Trudności w uczeniu się pamięciowym /wiersze, ciągi słowne/ - gorsza pamięć słuchowa. Trudności w przyswajaniu tabliczki mnożenia, kłopoty ze zrozumieniem instrukcji, objaśnień nauczyciela, zapamiętaniem "o czym była mowa". Trudności w przyswajaniu materiału gramatycznego. W matematyce zbyt szybkie oderwanie od konkretów utrudnia wytwarzanie się pojęć matematycznych.

-------------------------------------

Zmiany kierunku w rysunkach.

W początkach nauki pisania /głównie w przypadku lateralizacji skrzyżowanej/ może występować pismo lustrzane, odwracanie pojedynczych liter, cyfr, zmiana ich kolejności, opuszczanie końcówek słów, a nawet całych wyrazów. Trudności związane z techniką pisma - zniekształcenia graficznej strony pisma.

Przekręcanie słów polegające na zmianie kolejności odczytywanych głosek, przestawianie kolejności słów, opuszczanie całego wiersza w czytanym tekście. Wolne tempo czytania, zwłaszcza przy lewooczności - pismo ma kierunek od lewej do prawej, a więc prawe oko powinno "prowadzić".

-------------------------------------

Zmiany kierunku w rysunkach geometrycznych, trudności w orientacji na mapie i planach, itp. Objawy podobne, jak w zaburzeniach funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej. Trudności w rozróżnianiu stron ciała rzutują na rozumienie instrukcji ćwiczeń na lekcjach wychowania fizycznego.

-------------------------------------

Rysunki brzydkie. Ruchy "kanciaste", gwałtowne lub zwolnione. Zbyt duży lub zbyt mały nacisk ołówka. Przeważają linie proste. Brak linii falistych /lub jest ich mało/.

W wyniku obniżenia sprawności manualnej mała precyzja nadgarstków i palców, wolne tempo wykonywanych czynności. Rzutuje to na pismo od strony graficznej. Pismo brzydkie, niesprawne, litery nie mieszczą się w liniaturze. Brak wiązania liter ze sobą. Pismo rozwlekłe, mało czytelne. W skutek powolnego pisania luki w zeszytach - nienadążanie za tempem klasy.

-------------------------------------

Przy ogólnej niskiej sprawności ruchowej trudności w wykonywaniu wszelkich ćwiczeń na lekcjach wychowania fizycznego. Nieudolność w grach i zabawach sportowych. Trudności w majsterkowaniu, szyciu i lepieniu, wycinaniu, kreśleniu.

-------------------------------------