Startuj z nami| Dodaj do ulubionych     

 

         Publikacje

   

Bożena Witkowska
Nauczyciel mianowany
PSP Przydworzyce

Konspekt lekcji terenowej z przyrody
w klasie IV szkoły podstawowej


1.     Temat: Poznajemy malowniczy krajobraz Wyżyny Lubelskiej - odwiedziny w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą.

  1. Cel ogólny: Wyposażenie uczniów w podstawowe wiadomości dotyczące budowy geologicznej Wyżyny Lubelskiej

  1. Cele nauczania:

Poziom I. Wiadomości

       Kategoria A. Zapamiętanie wiadomości

Uczeń:

  • określa położenie Wyżyny Lubelskiej i Kazimierza Dolnego,
  • wymienia rodzaje gleb występujących na Wyżynie Lubelskiej,
  • nazywa skały występujące w okolicach Kazimierza.

Kategoria B. Zrozumienie wiadomości

Uczeń:

  • rozróżnia skały,
  • wyjaśnia proces powstawania skał wapiennych i lessowych,
  • wyjaśnia proces powstania czarnoziemów,
  • wykazuje zależność między rodzajem gleby a gatunkami roślin uprawianych w tym rejonie.

Poziom II. Umiejętności

Kategoria C. Zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych

Uczeń:

  • rysuje profil glebowy czarnoziemu,
  • klasyfikuje skały i charakteryzuje je,
  • używa odczynników w celu identyfikacji skały.

Kategoria D. Zastosowanie wiadomości w sytuacjach nietypowych

Uczeń:

  • rozpoznaje odciski wyszukane w skałach,
  • posługuje się tabelą stratygraficzną jako kalendarzem ziemskiej historii,
  • ocenia wiek skały na podstawie znalezionych skamieniałości,
  • dowodzi znaczenia i wykorzystania poznanych skał.
  1. Cel wychowawczy

- uwrażliwienie na piękno przyrody,
- kształcenie nawyku poszanowania przyrody i jej zasobów naturalnych.

  1. Metody i formy pracy

Podające:

- pogadanka,
      - objaśnienia prowadzącego;

Eksponujące:

- pokaz (lekcja w terenie).

  1. Pojęcia kluczowe:

- less,
- czarnoziem,
- wapienie,
- skamieniałości. 

  1. Pomoce dydaktyczne:

- okazy skał,
-odsłonięty profil glebow,
- młotek,
- 3% kwas solny,
- mapa fizyczna Polski. 

  1. Przebieg lekcji

Część wstępna

  • Nauczyciel wprowadza uczniów temat.
  • Jeden z wyznaczonych uczniów wskazuje na mapie Wyżynę Lubelską i opisuje jej położenie.

Część główna (w Kazimierzu Dolnym)

·        Podążając ulicą Krakowską wzdłuż Wisły dochodzimy do kamieniołomu, z którego od wieków wydobywano opokę służącą dawnym kazimierskim budowniczym.

Z materiału tego korzystano także w czasie powojennej odbudowy i rozbudowy Kazimierza.

  • Nauczyciel kieruje pracą uczniów (ze względu na bezpieczeństwo nie należy zbliżać się do ściany wyrobiska ani wspinać na jago krawędź).
  • Uczniowie na polecenie nauczyciela polewają skałę 3% kwasem solnym.

U podnóża szukają skamieniałości.

  • Przy pomocy nauczyciela uczniowie rozpoznają: ramienionogi, amonity, belemnity i łodziki (z okresu górnej kredy).

Ponieważ skała zawiera skamieniałości, szara masę, jest miękka, zbita, burzy z kwasem solnym uczniowie stwierdzają, że jest to skała węglanowa (wapień).

  • Uczniowie dochodzą do jednoznacznych wniosków, że jest to skała organogeniczna a ściślej zoogeniczna.
  • Na podstawie znalezionych skamieniałości nauczyciel pomaga uczniom określić wiek skały.

(Amonity- głowonogi- to grupa organizmów, która rozwijała się w mezozoiku. Mają one znaczenie stratygraficzne do datowania skał).

  • Nauczyciel objaśnia jak należy korzystać z tabeli stratygraficznej jako kalendarza ziemskiej historii.
  • Typ skamieniałości, jakie znaleziono w kamieniołomie wskazuje jednoznacznie, że te skały wapienne powstały w erze mezozoicznej w okresie jury i kredy a więc około 200 mln lat temu.
  • Nauczyciel przypomina niektórym uczniom, że wapienie, jakie widzieli w ubiegłym roku w Kadzielni są znacznie starsze, bo powstały w erze paleozoicznej, w dewonie (ok. 400 mln lat temu).
  • Nauczyciel podpowiada, że wszystkie skały wapienne są osadem morskim.
  • Uczniowie dochodzą do wniosku, że na terenie Kazimierza przed milionami lat było morze lub ocean.

Następnie udajemy się do wąwozu - głęboczyzny zwanej „Korzeniowym Dołem”.

Jego wysokie, pionowe lessowe ściany zwieńczone są jak dachem plątaniną ogromnych korzeni drzew, zwieszających się nad krawędzią wąwozu.

  • Uczniowie dotykają tej skały, stwierdzają, że rozsypuje się w rękach, wyczuwają w dotyku, że zbudowana jest z ziaren mniejszych od piasku.

Na tej podstawie uczniowie stwierdzają, że jest to skała luźna.

  • Nauczyciel wyjaśnia, że less to miękka, drobnookruchowa skała osadowa składająca się głównie ziaren pyłu kwarcowego (do 80%), substancji ilastych, związków żelaza, (które nadają jaj charakterystyczną żółtą barwę), oraz węglanów wapnia.

Skała ta powstała wskutek nawiewania pyłu przez wiatr, głównie w okresie ostatniego zlodowacenia. Jest skałą macierzysta żyznych gleb.

  • Nauczyciel prowadzi uczniów do odkrytego profilu glebowego (w drodze na Górę Trzech Krzyży).
  • Nauczyciel wyjaśnia, że na skałach lessowych porośniętych roślinnością trawiastą powstały bardzo żyzne gleby- czarnoziemy. Takie gleby spotykamy właśnie na Wyżynie Lubelskiej.

Podsumowania lekcji na „Górze Trzech Krzyży”

·        Z miejsca widokowego na Górze Trzech Krzyży można podziwiać panoramę Kazimierza. Kazimierz Dolny leży na prawym brzegu Wisły, w najwęższym i najbardziej malowniczym miejscu jej przełomu przez Wyżyny Środkowopolskie u wylotu doliny małego potoku Grodarz. Dolina Grodarza rozcina krawędź północno zachodniego fragmentu Wyżyny Lubelskiej, zwanego Płaskowyżem Nałęczowskim. Zbudowany jest on z mezozoicznych i trzeciorzędowych skał węglanowych, przykrytych około trzydziestometrową warstwą lessu naniesionego przez wiatry, głównie w okresie ostatniego zlodowacenia.

Część końcowa

  • W drodze powrotnej uczniowie obserwują uprawy występujące na Wyżynie Lubelskiej.
  • Uczniowie dochodzą do wniosku, że żyzne gleby, jakimi są czarnoziemy pozwalają na uprawę pszenicy, chmielu i buraków cukrowych.

Komentarz:

  • Tak przeprowadzone zajęcia umożliwiają osiągnięcie celów edukacyjnych i wychowawczych.
 
     
     
© 2003-07 Szkoła Podstawowa w Przydworzycach               Webmaster: Małgorzata Majewska